Con Niên và những phong tục ngày tết

Theo thần thoại Trung Hoa, vào thời Đế Nghiêu, Đế Thuấn (2300 BC) Niên một sinh vật được sinh ra từ thời kỳ hồng hoang, tu luyện ngàn năm trở nên có linh tính, vì là sinh vật thượng cổ nên Niên là thủ lĩnh của một đám linh thú, ma quỷ khác, chúng thường sinh sống ở trên núi hay dưới đáy biển sâu. Hình dạng của Niên được miêu tả khá khác nhau từ nhiều nguồn nhưng phổ biến nhất vẫn là thân bò, đầu sư tử với một chiếc sừng dài cùng những hàm răng sắc nhọn.

Tương truyền rằng, ngày xửa ngày xưa ở Trung Quốc có con thú dữ gọi là Niên, đầu dài, trên đầu mọc sừng nhọn, hết sức hung dữ. Thú Niên quanh năm suốt tháng sống dưới đáy biển, cứ đến đêm giao thừa thì nó mới lên bờ để giết và ăn thịt súc vật và cả con người.

Vì vậy, cứ đến ba mươi Tết, già trẻ gái trai trong các làng trại đều phải chạy vào rừng sâu núi thẳm khỏi bị thú dữ Niên làm hại.

Có năm vào ba mươi Tết, giữa lúc bà con trong thôn Hoa Đào đang dìu già dắt trẻ lên núi lánh nạn, thì thấy một cụ ăn xin bước vào thôn. Bà con trong thôn người thì khóa chặt nhà cửa, người thì thu dọn đồ đạc, có người dắt cả trâu và cừu đi, đâu đâu cũng là tiếng la hét của người và tiếng hí của ngựa, không ai để ý và quan tâm tới cụ ăn xin này.

Chỉ có một cụ bà ở phía Đông đầu thôn Hoa Đào cho cụ ăn xin này một ít thực phẩm, đồng thời khuyên cụ nhanh chóng lên núi để tránh thú dữ Niên, cụ vừa cười vừa nói rằng: "Nếu bà cho tôi ở lại nhà bà một đêm, tôi nhất định có thể đuổi thú dữ Niên ra khỏi thôn này".

Giữa đêm, thú dữ Niên xông vào thôn Hoa Đào. Nó thấy bầu không khí trong thôn khác với mọi năm, nhà của cụ bà ở phía Đông đầu thôn, trên cửa có dán giấy đỏ, trong nhà thắp nến sáng trưng. Khiến thú dữ Niên hoảng sợ run lẩy bẩy và thét lên tiếng nghe rất lạ.

Thú dữ Niên căm phẫn nhìn chằm chằm vào nhà của cụ bà một lúc, rồi gầm thét xông vào nhà. Khi đến trước cửa nhà, trong sân đột nhiên vang lên tiếng nổ "đùng đùng", khiến Niên run sợ không dám xông vào nữa.

Hóa ra, thú dữ Niên rất sợ mầu đỏ, ánh lửa và tiếng nổ. Lúc đó, cánh cửa của nhà cụ bà mở ra,chỉ thấy trong sân vườn có một cụ ông choàng áo đỏ đang cười ha hả. Thú dữ Niên cảm thấy rùng rợn, hoang mang tháo chạy.

Ngày hôm sau là mồng một Tết, bà con lên núi lánh nạn trở về thôn Hoa Đào thấy mọi điều trong thôn bình an vô sự, cảm thấy hết sức kinh ngạc. Lúc này, cụ bà dường như mới sực nhớ ra, liền kể lại cho bà con về những lời cam kết của cụ ăn xin nói trên.

Để chúc mừng những điều tốt lành, bà con trong thôn tưng bừng phấn khởi, ai nấy đều mặc áo mới và đội mũ mới, đến nhà họ hàng và bạn bè chúc mừng nhau và thăm hỏi lẫn nhau. Sau đó việc này đã truyền khắp thôn Hoa Đào một cách nhanh chóng, làm cho mọi người đều biết áp dụng biện pháp để xua đuổi thú dữ Niên.

Thế là cứ vào ba mươi Tết, nhà nào nhà nấy đều dán câu đối đỏ, đốt pháo hoa, thắp đèn rực rỡ sáng trưng, đón chào đêm giao thừa. Sáng mồng một Tết, mọi người đi thăm lẫn nhau, chúc mừng nhau. Chính vì thế tập tục này ngày càng được phổ biến rộng rãi và trở thành ngày Tết cổ truyền long trọng nhất của người dân Trung Quốc.