"Bách nghệ khôi hài" hay còn gọi "trình nghề", một trò vui được diễn vào mỗi dịp xuân về tết đến có gốc từ thời Hùng Vương dựng nước.

Trên lưng chừng sườn núi Tản về phía địa phận xã Tân Lĩnh, huyện Ba Vì, có một cái ao sâu. Ao nhỏ nhưng bốn mùa lúc nào nước cũng trong xanh và sâu thẳm. Dân địa phương gọi đó là Ao Vua. Tục truyền, nước ở ao Vua vốn là nước "Vua Thủy" dâng lên để đánh Sơn Tinh ngày trước.

Ở địa phận xã Minh Quang, phía tây núi Ba Vì có một con ngòi lớn từ sông Đà ăn thông vào chân núi. Tục truyền đó là dấu vết con đường tiến quân của Thủy Tinh ngày trước.

Song song với việc thờ Tứ vị Thánh Mẫu tín ngưỡng tam tứ phủ gắn với việc thờ Đức Vua cha; gồm Vua cha ngọc hoàng (vua Trời); Vua cha Bát hải (vua nước); Vua cha Diêm vương (Vua đất); Vua cha Nhạc phủ (Vua thượng ngàn).

Bát Hải Động Đình là con của Lạc Long Quân, ông là đấng Minh Vương của Thủy Phủ, ngự miền đại dương sâu thẳm, là chúa của muôn loài thủy tộc, trị vì tám cửa biển nước Nam. Ông chính là thân phụ của Xích Lân Long Nữ Thoải Phủ Đệ Tam Công Chúa, dinh cơ chính là hồ Động Đình. Một trong tứ vị vua cha của Việt Nam. Lại có thuyết cho nhạc phụ của ông là Kinh Dương Vương.

Giáp chân núi Chẹ có một cái đầm sau gọi là đầm Gà. Tục truyền, ở quanh đầm ấy ngày xưa đã xảy ra một trận đánh lớn giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh.

Hùng Vương truyền đến đời vua thứ mười tám thì có một người con gái tên gọi là Mỵ Nương, sắc đẹp tuyệt trần. Mỵ Nương được vua cha thương yêu rất mực. Nhà vua muốn kén cho nàng một người chồng thật xứng đáng.

Đây là một truyền thuyết đặc sắc trong kho tàng truyện cổ Việt Nam, kể về chàng trai kỳ lạ tên Kỳ - người được dê rừng nuôi, chim trời che chở, cứu sống Tiểu Long Hầu và được ban tặng sách ước gì được nấy.
Từ một tiều phu nghèo, Kỳ trở thành vị thần đứng đầu trong bộ Tứ Bất Tử - Sơn Tinh, cai quản núi Tản Viên hùng vĩ, cứu dân giúp đời. Đây cũng là tiền đề cho truyền thuyết nổi tiếng Sơn Tinh - Thủy Tinh sau này.

Khi Thủy Tinh kéo quân đuổi theo đám cưới Sơn Tinh, một trận chiến long trời lở đất đã diễn ra quanh dãy Ba Vì. Núi Chàng Rể – nằm chắn đầu dãy Tản Viên – bị nước sông Đà dội mạnh, khiến ngọn núi bị nghiêng, sạt lở nặng. Nhờ mưu trí và tinh thần chiến đấu kiên cường, Sơn Tinh đã ngăn được giặc, nhưng ngọn núi ấy mãi mãi mang dáng gù lưng như một chứng tích lịch sử thiêng liêng. Truyện không chỉ lý giải địa danh thực tế mà còn tôn vinh trí dũng của người xưa, lưu giữ hồn thiêng sông núi Việt Nam.,

Trong truyền thuyết “Sự tích núi Chẹ và núi Chẹ Đồng”, chúng ta được chứng kiến cuộc phục kích táo bạo của Thủy Tinh nhằm cướp lại công chúa Mỵ Nương. Nhưng Sơn Tinh không chỉ kiên cường chiến đấu, mà còn đắp nên hai trái núi hùng vĩ để ngăn giặc - núi Chẹ và núi Chẹ Đồng ngày nay.

Quá tức giận sau khi không cưới được công chúa Mỵ Nương, Thủy Tinh tiếp tục kéo đại binh thủy quái tấn công núi Ba Vì. Nhưng Sơn Tinh đã bày mưu lập kế, vừa chiến đấu vừa xây dựng trận địa đồi núi và đánh tan quân giặc bằng trí tuệ và lòng quả cảm.

Truyền thuyết nói về Mẫu Thượng Ngàn, con gái của Sơn Tinh (tức Tàn Viên Sơn Thánh) và công chúa Mỵ Nương (trong truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh cùng cầu hồn Mỵ Nương, con gái vua Hùng).

Vào thời kì nước Việt ta bị Đông Hán cai trị, bọn giặc tầu ra sức bóc lột, con dân chịu muôn cảnh lầm than cơ cực. Một hôm kia có vị lương y hiệu là Vũ Chất lên non cao tìm thảo dược vô tình đi ngang miếu thờ Sơn Tinh Công Chúa,

Xưa kia, nước Việt dựng nền cõi Nam, sao ngưu đẩu phân chia cương giới, từ 18 đời Hùng truyền lại dấu tích 2622 năm. Đời cha truyền con nối đều xưng là Hùng Vương. Là nước văn hiến sơn hà thống nhất. Đấy là tổ tiên của Bách Việt.