Truyện thần thoại Việt Nam là thể loại tự sự kể lại sự tích các vị thần sáng tạo ra thế giới, lý giải các hiện tượng tự nhiên, phản ánh nhận thức, cách hình dung của người Việt xưa về nguồn gốc của tự nhiên và đời sống con người người Việt Nam.
Khám phá Cây Thế Giới trong thần thoại Việt - Mường: trục vũ trụ huyền thoại, nơi sinh ra thần linh, loài người và muôn vật. Tìm hiểu cấu trúc vũ trụ, sinh vật thần thoại và quan niệm nhân sinh độc đáo qua bài viết chi tiết này!
Truyền thuyết kể lại rằng: vào thời Hồng Bàng, sau khi mẹ Âu Cơ đẻ ra bọc trăm trứng, nở được 100 người con - Lạc Long Quân đem 50 người con xuống biển, còn mẹ Âu Cơ đem 50 người con lên núi.
"Sự tích Ao Bà Om" là một truyền thuyết có quá trình lưu truyền rộng khắp không chỉ ở Trà Vinh ở nhiều tình thành có đông đồng bào Khmer sinh sống. Tích kể về nguồn gốc địa danh Ao Bà Om, một địa danh nổi tiếng thuộc khóm 3, phường 8, thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh cũng như lí giải một số phong tục tập quán của người Khmer xưa. Ao có hình chữ nhật, rộng khoảng 300m, dài khoảng 500m (vì gần với hình vuông nên còn được gọi là Ao Vuông).
Trong tâm tưởng của nhiều người dân Khmer ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, ông Tà hay còn gọi là Nek Tà (hoặc NeakTa) và ông Địa là những vị thần luôn gần gũi, thân thiện và mang lại phúc lành cho họ. Do đó, mỗi khi gặp chuyện rủi ro hoặc làm ăn sa sút họ thường van vái: "Xin ông Tà, ông Địa gia trì cho tai qua nạn khỏi".
Ngày xưa ở đất Phú Thọ, có cây chiên đàn nọ, tương truyền có từ thời Trụ Trời, hấp thụ lấy tinh khí của buổi ban sơ ấy mà hình thành ý thức.
Đến một đêm kia, người trong làng nhìn thấy từ trong hang sâu trên núi chui ra một con cáo to lớn có chín đuôi đi về phía làng, bay theo sau là một con sơn điểu có sải cánh che cả bầu trời với bộ lông xù.
Theo Lê Quý Đôn, loài ma cà rồng sống ở trấn Hưng Hóa xưa. Vào ban ngày thì hắn đi lại, sinh hoạt như người thường.
Xưa kí, nền văn minh lúa nước của người Văn Lang và sau này là người Âu Lạc đều để lại rất nhiều những mốc son trong lịch sử dân tộc. Từ thành Cổ Loa bất khả xâm phạm cho đến nỏ Liên Châu uy danh lừng lẫy, tất cả đều là những kỳ tích được làm nên từ trí tuệ và tài hoa của những Lạc tướng.
Trong đạo Mẫu, ta thường thấy "Tam tòa thánh Mẫu" gồm: Thánh Mẫu Thần chủ (Mẫu Liễu Hạnh), Mẫu Thoải và Mẫu Thượng Ngàn trong màu áo đỏ, xanh, trắng tượng trưng cho Trời (Thiên phủ), Rừng (Nhạc phủ) và Nước (Thoải phủ).
Từ Thuở xưa, ngoài biển khơi có loài Quỷ mũi đỏ đến vùng biển Thành phố Sầm Sơn, chúng rất thích ăn thịt người; dân chúng kể rằng: Loài Quỷ này mình tròn trùng trục, mõm dài vêu vao, răng nhọn hoắt, miệng đỏ lòm; dân chài ra khơi đánh cá thường bị chúng ăn tươi nuốt sống...
Ngũ Hổ Tướng Quân là năm vị thần Hổ cai quản ngũ phương, ngũ hành trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ.
Hàng cuối cùng trong thần điện Tứ Phủ là hai vị thần rắn, gọi chung là Ông Lốt. Nếu như Quan Ngũ Hổ đại diện cho chốn sơn lâm thì Quan Lốt là biểu tượng của thủy thần miền sông nước.
Ở huyện Đông Triều (Quãng Ninh), có người con gái họ Nguyễn, vợ của một thương khách Phúc Kiến (Trung Hoa) đến Đại Việt làm ăn, buôn bán, cô mơ thấy mình giao hợp với giao long, đẻ ra một đứa con.
Trong hệ thống chư vị tiên thánh Tứ Phủ thì hàng Thánh Cậu là những cậu bé xuất thân vốn bậc hoàng tử chốn thiên cung được Vua Cha cử xuống trần gian giúp dân an cư lạc nghiệp, đánh giặc cứu nước và về trời khi tuổi còn thiếu niên.
Cô Bé Mỏ Than vốn là một Cô Bản Cảnh ngự ở đền Mỏ Than, Tuyên Quang. Tích xưa kể lại, thần Kim Quy ngự miền Đông Hải, hay tin Vua Cha và Thánh Mẫu có mỏ quý, bèn rủ Đông Hải Kình Ngư cùng nhau đánh tháo mỏ mang về Nam Hải làm của riêng.
Cô Bé Thượng Ngàn là vị tiên cô trên tòa Sơn Trang, theo hầu mẫu Thượng Ngàn. Cô Bé Thượng Ngàn là một tiên cô nổi tiếng rất hay về ngự đồng. Cô Bé Thượng Ngàn có một số đền thờ riêng, nhưng chủ yếu được phối thờ ở các cung hay lầu cô ở các đền phủ.
Cô Mười Đồng Mỏ, hay Cô Mười Mỏ Ba được thờ ở Đền Mỏ Ba - Huyện Đồng Mỏ - Lạng Sơn. Đền Mỏ Ba là nơi thờ chính là Chầu Mười Đồng Mỏ và Cô Mười Đồng Mỏ.
Trong Tứ Phủ Thánh Cô, Cô đứng ngôi thứ chín, là vị Thánh Cô có tài chữa bệnh, ban lộc, độ an. Cô Chín thường hay ngự đồng, đệ tử Cô nhiều vô số.
Đền Cô Chín Sòng Sơn tại Phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn. Nếu từ Hà Nội về Thanh Hóa thì đền Mẫu Sòng nằm ở bên phải đường thì đền Cô Chín Sòng nằm bên trái. Hai đền chỉ cách nhau khoảng 500 m.
Cô Tám Đồi Chè là Cô xếp thứ tám trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô.
