Thần mặt trăng Khonsu

Nam thần mặt trăng và thời gian Khonsu, tên ông có nghĩa là "Người du hành", xuất phát từ những chuyến đi vào ban đêm của thần trên mặt trăng. Bạn đồng hành của ông là thần Thoth, cũng là thần mặt trăng. Ông cũng nắm giữ vai trò quan trọng trong việc tạo ra vũ trụ. Đây là vị thần có ảnh hưởng lớn trong sự ra đời của năm vị thần vĩ đại Osiris, Horus, Isis, Set và Nephthys. Khonsu hợp với Amun/Ra và Mut thành bộ ba các vị thần quan trọng. Trung tâm thờ phụng thần là Thebes.

Thần Khonsu thường xuất hiện với bộ dạng một xác ướp, đầu đội chiếc đĩa mặt trăng, tay cầm móc - néo và vương trượng với 3 biểu tượng quyền lực (được cho là liên kết sức mạnh với thần Osiris). Đôi khi ông được miêu tả như một người đàn ông với đầu chim ưng, tương tự 2 thần Ra và Horus nhưng đầu đội đĩa mặt trăng.

Là thần ánh sáng của ban đêm, ông đem đến bầu không khí trong lành cho mọi người, bảo vệ những người phụ nữ mang thai và giúp gia súc sinh sôi phát triển. Ông cũng được xem là một vị thần y học, do đã chữa lành bệnh cho vua Ptolemy IV và công chúa Bekheten.

Tuy nhiên, vào buổi đầu Ai Cập, ông được xem là 1 vị thần hung ác và nguy hiểm. Khonsu được miêu tả là một vị thần khát máu, chuyên giết những kẻ thù của Pharaoh và lấy nội tạng của họ. Vào thời Tân vương quốc, ông được thờ với hình ảnh một vị thần hiền từ.

Theo thần thoại, khi thấy Geb và Nut ôm nhau say đắm, thần Ra vô cùng tức giận đã lệnh cho Shu phải chia tách họ ra. Khi biết Nut có thai, Ra tuyên bố Nut "sẽ không sinh con vào bất cứ ngày nào trong năm". Bấy giờ, 1 năm chỉ có 360 ngày. Thoth biết được chuyện nên đã tìm cách giúp bà. Ông cùng Khonsu đánh cờ, và giao ước nếu Khonsu thua thì phải đưa cho Thoth một phần ánh sáng của mình.

Thoth là vị thần trí tuệ nên Khonsu đã thua ông rất nhiều lần, và số ánh trăng thu được đủ tạo thêm 5 ngày nữa. Trong 5 ngày này, Nut đã hạ sinh 5 vị thần: Osiris, Isis, Set, Nephthys và trong một số truyền thuyết, có cả Horus. Về sau, khi các giáo phái khác nhau hình thành, Horus trở thành con trai của Isis và Osiri.

Bên cạnh đó, Khonsu được thờ phụng như vị thần của chữa bệnh, như trong tích "Công chúa của Bekheten" có ghi. Khonsu cũng bảo vệ vị Pharaoh Ptolemy IV. Tuy nhiên ai cũng có mặt đối lập. Trong lịch sử Ai Cập, Khonsu được đề cập là vị thần bạo lực, nguy hiểm. Trong "Thánh ca Cannibal", Khonsu là vị thần khát máu.

Khonsu là con của Amun/Ra và Mut hoặc con của Amun/Ra với nữ thần Hathor. Vợ thần là nữ thần mèo Bastet. Thần là một vị cổ thần có tuổi, tức là một vị thần đáng kính và lão luyện. Nhưng kết cục vẫn thua Thoth phần trí tuệ. Người ta nói rằng khi Khonsu tạo ra trăng khuyết, vầng trăng ấy sẽ khiến phụ nứ mang thai, đàn gia súc trở nên phát triển tốt hơn, bầu không khí xung quanh trở nên trong lành kì diệu.

Vua Ramses III đã cho xây một ngôi đền thờ Khonsu tại Thebes, đặt tên là "Nefer-hetep, nhà của Khonsu".