Chuyện chàng Ivan Tsarevich, phượng hoàng và con sói xám

Ngày xửa ngày xưa, có một vị vua ở vương quốc nọ, ông ta có một cây táo với những quả táo bằng vàng. Thế nhưng, mỗi đêm qua đi, lại có một quả táo vàng bị đánh cắp. Những người lính canh báo cho nhà vua biết rằng con chim phượng hoàng đã lấy cắp những quả táo đó. Vậy là nhà vua nói với hai cậu con lớn của mình rằng nếu ai có thể bắt được con chim thì ông sẽ trao cho nửa vương quốc cùng quyền thừa kế. Hai hoàng tử đã cố canh chừng, tuy nhiên cả hai đều ngủ thiếp đi; họ tuyên bố rằng con chim không đến nữa, nhưng vẫn có một quả táo bị lấy mất. Cuối cùng chàng Ivan Tsarevich, người con trai nhỏ tuổi nhất của nhà vua, xin được thử. Vì chàng còn trẻ tuổi nên nhà vua miễn cưỡng bằng lòng. Ivan thức suốt đêm để canh chừng những quả táo, khi con chim đến, chàng cố đuổi bắt nó. Nhưng không may là chàng chỉ kịp nắm được một chiếc lông vũ. Con phượng hoàng sau đó không quay lại nữa, có điều nhà vua lại nổi lên tham vọng muốn bắt được con phượng hoàng. Ông tuyên bố, bất cứ ai bắt được con chim quý sẽ được thưởng một nửa vương quốc và trở thành người thừa kế.

Hai người anh lên đường. Họ đến chỗ một phiến đá có dòng chỉ dẫn rằng bất cứ ai chọn đi con đường thứ nhất sẽ biết đói và lạnh; bất cứ ai đi con đường thứ hai sẽ được sống dù con người hắn cưỡi sẽ chết; và bất cứ ai đi con đường thứ ba sẽ chết dù con ngựa hắn cưỡi còn sống. Cả hai không biết phải đi con đường nào nên đã đứng kẹt ở đó.

Trong lúc ấy, chàng Ivan lại xin vua cha cho phép lên đường thử sức như các anh. Chàng đến chỗ phiến đa và lựa chọn con đường thứ hai. Đúng như lời chỉ dẫn, con ngựa chàng cưỡi bị một con sói ăn thịt. Ivan đi bộ cho đến khi kiệt sức, con sói nói với chàng rằng hãy để nó cõng chàng.

Sói đưa chàng hoàng tử trẻ tuổi đến khu vườn – nơi có con chim phượng hoàng và nói chàng bắt con chim nhưng không được đụng vào chiếc lồng vàng. Hoàng tử Ivan đi vào trong khu vườn, mặc dù đã được căn dặn trước nhưng vì tiếc rẻ khi không thể đem chiếc lồng đi được, chàng chạm vào nó. Ngay tức thì, chuông rung lên, đánh thức mọi người dậy và chàng bị bắt. Hoàng tử kể câu chuyện của mình, và vị vua thứ nhất nói rằng đáng lẽ chàng có thể hỏi xin, nhưng giờ thì chàng chỉ có thể được tha mạng nếu bắt được cho nhà vua con ngựa bờm vàng mà thôi.

Hoàng tử Ivan quay lại gặp sói xám và thú nhận việc mình đã không nghe theo lời khuyên. Vậy là con vật đưa chàng đến vương quốc – nơi anh ta có thể tìm được con ngựa bờm vàng, nó cũng không quên cảnh báo chàng chớ chạm tay vào dây cương vàng. Tuy nhiên, cũng như lần trước, một lần nữa chàng Ivan lại phạm vào cấm kỵ. Ngay khi chàng chạm vào bộ dây cương vàng thì các nhạc cụ rung lên, chàng bị bắt lại. Vua Đệ Nhị nói rằng nếu chàng chịu hỏi xin thì chàng đã có được con ngựa, nhưng giờ thì chàng chỉ có thể đưa nàng Helen xinh đẹp đến cho ông ta thì mới được tha mạng.

Hoàng tử Ivan lại quay về chỗ con sói, thú nhận tội lỗi của mình và được nó đưa đến chỗ lâu đài của người đẹp. Sói cũng dắt người đẹp tới chỗ Ivan. Chàng trấn an nàng đi gặp Vua Đệ Nhị, nhưng rồi chàng lại than khóc vì cả hai trót phải lòng nhau. Con sói liền biến thành nàng công chúa, nó nói với hoàng tử rằng chàng có thể đổi nó lấy con ngựa bờm vàng. Ivan và Helen làm theo, họ rời khỏi vương quốc của Vua Đệ Nhị trên con ngựa quý. Sau đó, con sói cũng bỏ trốn theo hai người. Nàng Helen cưỡi ngựa, còn chàng Ivan cưỡi sói. Đến vương quốc của Vua Đệ Nhất, Ivan yêu cầu sói biến thành con ngựa bờm vàng để trao đôi với nhà vua, nhờ đó chàng vẫn giữ được con ngựa thật. Con sói đồng ý, mọi việc diễn ra suôn sẻ và hoàng tử Ivan lên đường quay về nhà với nàng Helen, con ngựa bờm vàng và con chim phượng hoàng.

Con sói đưa hai người đến chỗ phiến đá và từ biệt. Dù rất buồn bã, nhưng Ivan cũng để sói đi. Chàng và Helen đi thêm một lúc nữa rồi dừng lại nghỉ ngơi, lúc này hai người anh tìm được họ, chúng giết chết Ivan. Chưa dừng lại ở đó, chúng còn xẻ xác Ivan thành nhiều mảnh và dọa sẽ giết Helen nếu nàng để lộ chuyện này cũng như ép nàng phải nói dối rằng chúng chính là người đã tìm được ngựa bờm vàng, chim phượng hoàng. Hai tên hoàng tử độc ác đưa Helen về gặp vua cha, người em thứ được nhận nửa vương quốc còn người anh lớn được cưới Helen.

Quay lại với chàng Ivan, con sói xám thu thập được những mảnh thi thể của chàng, nó tìm bắt hai con quạ non. Sói dọa sẽ ăn thịt cả hai con quạ non để ép con quạ mẹ phải đi lấy nước chết để phục hồi phần xác cùng nước sống để hồi sinh Ivan. Sau đó, sói cõng Ivan về vương quốc, vừa kịp lúc ngăn cản lễ cưới. Hai tên hoàng tử độc ác sau đó bị biếm thành người hầu (có phiên bản là bị sói giết chết), còn Ivan kết hôn với Helen và sống hạnh phúc bên nàng.