Tương truyền sau khi Ea (Enki) dùng đất và nước nhào nặn ra con người, con người bắt đầu sinh sôi nảy nở. Dần dần họ trở nên đông đúc, nhưng cũng bắt đầu phạm phải những sai lầm to lớn, khiến các vị thần nổi giận. Vị thần Enlil (thần không khí) đã triệu tập một cuộc họp kín giữa các vị thần cấp cao để trừng phạt loài người. Enlil đã đưa ra kế hoạch dùng một trận đại hồng thủy để thanh tẩy địa cầu. Đề xuất này nhận được sự ủng hộ đông đảo, chỉ trừ có thủy thần Ea là không nõ tận diệt nhân loại. Nhưng bị áp đảo, Ea buộc phải tuân theo và phải thề không nói cho bất cứ con người nào biết về kế hoạch này.
Nhưng Ea vẫn cố cứu lấy loài người. Ông bèn tìm đến Utnapishtim – người nhân đức nhất, báo mộng cho ông ta về trận đại hồng thủy. Ea cũng mách cho Utnapishtim đóng một con thuyền khối hộp khổng lồ để thoát thân. Kích cỡ chi tiết của con thuyền cũng được Ea chỉ rõ, vừa bằng kích cỡ ngôi đền E-Apzu.
Thần sấm Adad, thần gió Shullar và Hanish bắt đầu một cơn bão khủng khiếp, đánh dấu sự khởi đầu của đại hồng thủy. Utnapishtim vội lên thuyền, chở theo tối đa các sinh vật và lương thực để trốn cơn nước lũ. Trận đại hồng thủy nhấn chìm cả nhân gian trong biển nước vô biên. Các vị thần khác (không được thông báo về đại hồng thủy) cũng cuống cuồng bỏ chạy lên thiên đường tị nạn. Ishtar thậm chí đã gào khóc trước cảnh tượng kinh hoàng ấy.
Sau bảy ngày dài,cơn bão mới dừng lại. Utnapishtim mở cửa, đón luồng gió mát lành đầu tiên tràn vào, lệ tuôn rơi trước cảnh hoang tàn. Để tìm ra miền đất trú thân, Utnapishtim thả một con bồ câu để nó tìm kiếm. Nhưng con bồ câu chỉ dám bay quanh thuyền chứ không bay ra xa. Sang ngày thứ hai, Utnapishtim thả ra một con chim sẻ, nhưng cũng chẳng khá hơn. Cuối cùng, Utnapishtim thả một con quạ, và con quạ đã bay đi, dẫn con thuyền đến nơi đất cạn.
Sau khi xuống thuyền, Utnapishtim đã hiến tế cho các vị thần. Tất cả những vị thần đều hào hứng bước xuống nhân gian. Chỉ có Enlil là bực bội khi thấy kế hoạch của mình không thành. Hai vợ chồng Utnapishtim được Ea ban cho sự bất tử.
Sau này, khi Gilgamesh đi tìm sự bất tử, ông cũng đã tìm đến hai vợ chồng Utnapishtim. Utnapishtim đưa ra thử thách cho Gilgamesh không ngủ trong 6 ngày liền để có sự bất tử. Tuy Gilgamesh đã thất bại,nhưng Utnapishtim vẫn chỉ đường cho Gilgamesh đi tìm cây trường sinh
Các phiến đất sét cổ của người Sumer được tìm thấy vào thế kỉ 19 đã được phiên dịch thành công, tiết lộ mô tả về trận hồng thủy Lưỡng Hà. Phiến đất sét có tên gọi Nippur được xem là hồ sơ lâu đời nhất của người Sumer về trận lũ lụt lịch sử cũng như sự sáng tạo loài người và các động vật trên Trái Đất. Trên đó, người ta còn tìm thấy danh sách tên các thành phố trước thời Hồng Thủy và tên các vị vua tương ứng.
Bổ sung cho bằng chứng này là các thần thoại cổ xưa ở vùng Lưỡng Hà, kể về trận hồng thủy liên quan đến sử thi của Ziusudra, Gilgamesh, và Atrahasis.
Phiến đất sét Deluge, thuật lại sử thi về Ziusudra rằng sau khi biết được Thần sắp sửa hủy diệt loài người bằng trận đại hồng thủy, ông đã đóng một con thuyền lớn mà cuối cùng đã cứu sống ông trong cơn nước dâng.
Còn một tác phẩm nổi tiếng nữa là Danh sách các vị vua Sumer. Đây là một bản thảo cổ liệt kê các vị vua của Sumer (miền Nam Iraq cổ đại) từ các triều đại Sumer và láng giềng, thời gian trị vì của họ, và vị trí của vương quyền "chính thức". Theo đó lịch sử được phân chia thành hai giai đoạn là trước và sau thời hồng thủy.
Ngoài ra, nó còn cho thấy Eridu là thành phố đầu tiên trên Trái Đất như thế nào. Thần thoại của người Sumer cũng nhắc đến Eridu là một trong năm thành phố cổ được xây dựng trước thời Đại Hồng Thủy.
Danh sách các vị vua Sumer ghi chép rằng:
"Sau khi vương quyền truyền xuống từ thiên thượng, vương quyền định tại Eridug. Nơi Eridug ấy, Alulim lên ngôi vua; ông trị vì trong 28 800 năm. Alaljar trị vì trong 36 000 năm. Hai vị vua, họ trị vì trong 64 800 năm. Rồi Eridug suy tàn và vương quyền chuyển sang Bad-tibira. Tại Bad-tibira, En-men-lu-ana cai trị trong 43 200 năm. En-men-gal-ana vị trì 28 800 năm. Dumuzid, thần của người chăn cừu, vị trì 36 000 năm. Ba vị vua, họ trị vì trong 108 000 năm... Rồi trận lũ lụt quét qua".
Sau trận Đại Hồng thủy, Kish được nhắc đến là thành phố đầu tiên của Thần.
"Sau khi trận lũ quét qua, và vương quyền truyền xuống từ thiên thượng, vương quyền định tại Kish." Tổng cộng 20 vị vua trị vì trong 16 480 năm, tạo nên triều đại thứ nhất của Kish.
Vương quyền được cho là do các vị Thần truyền lại, điều này có thể giải thích vì sao các vị vua trị vì trên Trái Đất trong thời gian rất dài.