Ngày ấy, đã lâu lắm, có một người chăn gia súc nghèo sống trên đất của người Khan. Vốn vợ chồng ông có ba người con. Nhưng chẳng may, chúng đều đã chết sớm cả.
Mãi cho đến một ngày mùa đông nọ vợ người chăn gia súc lại sinh được một cậu bé. Họ rất vui nhưng không khói lo lắng, vì không biết sẽ nuôi nấng câu bé ra sao khi tài sản của họ không có gì ngoài một con bò cái và hai con dê rừng.
Tuy nhiên, họ có thể vắt sữa bò cho đứa trẻ uống. Đứa bé lớn lên từng ngày, thậm chí từng giờ. Tối hôm đó nó đã cao lớn như một người đàn ông. Hai vợ chồng người chăn gia súc rất vui mừng và cả ngạc nhiên nữa. Họ đặt tên cho cậu bé là Kunan.
Ngày đầu tiên Kunan ăn hết một con dê. Ngày hôm sau cậu ăn tiếp con dê còn lại. Hai vợ chồng lo quá. Họ nghĩ: Cứ đà này thì ngày kia họ sẽ không biết sống bằng gì!
Ngày thứ ba Kunan nói với mẹ:
- Mẹ ơi, nhà ta nghèo lắm. Chúng ta chỉ còn một con bò cái. Mẹ hãy để cho con đi tìm việc làm. Nếu con ở nhà vài ngày nữa chắc con ốm mất.
Bà mẹ nhìn con trai cao lớn rồi bà nắm lấy tay cậu và nói trong nước mắt:
- Con trai của mẹ, con có thể làm gì? À đúng rồi! Con đi đến nhà Khan và ông ây có thể có một công việc gì đó dành cho con.
Kunan nghĩ một lát rồi đồng ý vói mẹ. Chàng chuẩn bị lên đường.
Vừa rời nhà một lát chàng đã thấy bụng đói cồn cào. Bỗng chàng nhìn thấy một con sói đói, nó xông vào định ăn thịt. Nhưng chàng đã đánh và giết chết nó. Sau đó chàng lột da, làm thịt con sói và đốt lửa nướng ăn. Ăn xong chàng tiếp tục đi đến khu nhà của Khan. Khan vốn là một lão già nham hiểm. Ông ta muốn thử sức Kunan. Ông ta đem một con bò quay mời Kunan ăn. Kunan không những ăn hết sạch cả thịt mà còn gặm nhẵn cả xương. Sau đó Khan giữ chàng lại làm người hầu và bảo vệ hắn khi cần.
Kunan thường đi chơi với Khan vào trong rừng sâu để săn thú và ngay nào trở về cũng mang theo một sọt đầy thú săn được.
Một ngày nọ, cùng với mấy người hầu trong nhà Khan đi săn. Khi vào sâu trong rừng họ bỗng bị một con hổ lao vào tấn công. Khan sợ toát mồ hôi. Chẳng nghĩ đến ai, hắn vội nhảy lên ngựa phóng ra khỏi khu rừng. Những người hầu hồn vía cũng lên mây, họ lấy tay ôm chặt lấy đầu. Còn Kunan vẫn không nhúc nhích. Khi hổ nhảy vào chàng, chàng bình tĩnh né sang một bên và nhanh như cắt chàng tóm lấy chân sau của nó, nhấc cả người con hổ phang mạnh ngực nó vào một thân cây gần đó. Cú quật mạnh đến nỗi làm cho lá cây rơi rào rào. Con hổ nằm quay ra với cái bụng vỡ toác. Kunan vác con hổ trên lưng và chạy về nhà Khan.
Khan về tới nhà, vẫn chưa hết sợ. Ông ta run không sao xuống ngựa nổi. May sao có một người hầu vẫn bám sát và giúp ông ta xuống ngựa. Lúc đó Kunan cũng vừa về tới. Nhìn thấy con hổ trên lưng Kunan, Khan không còn hồn vía nào nữa. Ông ta lao vào trong nhà đóng chặt cửa lại và quát tháo ầm lên:
- Nhanh lên chúng bay! Đóng cửa mau không được để cho hổ vào.
Khi biết rằng con hổ đã bị Kunan giết chết, lão mới hoàn hồn chui ra khỏi chỗ nấp. Lão bỗng nổi cơn lôi đình mắng chửi Kunan bằng những lời thậm tệ nhất rồi cầm bộ da hổ đi vào trong nhà.
Lão Khan đem tấm da hổ dùng làm khăn trải đệm. Rồi lão ước mong có một tấm áo choàng bằng da hổ chúa. Nghĩ vậy lão bắt Kunan phải bắt được hổ chúa trong ba ngày.
Kunan rất buồn và lo lắng. Chàng biết tìm hổ chúa ở đâu. Người ta nói rằng hổ chúa sông ở một cái hang rất xa, tận trên núi ở miền bắc cơ và xung quanh có rất nhiều con hổ khác canh gác. Từ trước tới nay không một ai dám bén mảng tới gần khu đó.
Nhá nhem tối Kunan mới về nhà. Chàng buồn bã kể lại cho bố mẹ nghe mọi chuyện đã xảy ra. Bố mẹ chàng cũng bối rối không biết làm thế nào. Nếu họ ngăn không cho chàng đi thì họ biết thê nào Khan cúng đẩy chàng đến chỗ chết. Còn nếu họ để chàng đi thi ai dám chắc tính mạng chàng sẽ an toàn.
Hai vợ chồng người chăn gia súc chỉ còn biết ngồi ôm mặt khóc. Họ để cho Kunan tự quyết định. Bỗng một ông già bước vào túp nhà tranh tồi tàn của họ, ông bảo Kunan:
- Chàng trai của ta, đừng có nản. Hổ chúa rất sợ người gan dạ. Lúc nào cháu cũng nghĩ tới mảnh đất đã sinh ra cháu và những người thân thi cháu sẽ vượt qua mọi trở ngại. Hãy đi đi. Ta cho cháu con ngựa đốm làm bạn đường. Chúc cháu may mắn!
Ông lão đặt chiếc hôn lên trán Kunan rồi biến mất. Kunan bừng tỉnh bước ra ngoài sân thì thấy một con ngựa đốm đang đứng chờ chàng.
Hôm sau, trời vừa sáng Kunan tạm biệt bố mẹ, chàng mang theo chiếc cung, một túi tên và dao găm. Chàng nhảy lên mình ngựa rời khỏi quê nhà. Đầu tiên con ngựa đi chầm chậm, sau đó chạy nước kiệu và cuối cùng phi nước đại. Càng ngày nó phi càng nhanh. Nhanh đến nỗi Kunan nhìn thấy những ngôi nhà bên đường cứ loang loáng tụt lại đằng sau. Bỗng con ngựa đi chậm lại, Kunan nhìn thấy một con sói đang đuổi một cô bé, nhanh như cắt chàng cho một mũi tên vào cung và bắn. Mũi tên xuyên trúng vào đầu con sói, nó lăn ra đất giãy chết.
Một người đàn bà chạy ra, thấy Kunan đã cứu mạng sống cho cháu gái bà, bà mời chàng uống một bát chè sữa. Trước khi đi bà cho chàng cái xương cừu và nói:
- Cháu hãy cầm lấy, rồi có lúc nó sẽ giúp cháu đây.
Chàng cầm món quà của bà, nhảy lên mình ngựa tiếp tục đi về phía bắc. Chàng đang tìm cách vượt qua sông thì bỗng nhiên nước dưới sông réo lên và những con sóng lớn cuồn cuộn dâng theo. Một con rùa nổi lên khỏi mặt nước và bơi vào bờ, nó kêu lên giọng rền rĩ:
- Này chàng trai, tốt nhất là hãy quay trở lại, chàng sẽ không bao giờ vượt qua được con sông này.
Kunan trả lời:
- Ô, chẳng có khó khăn trở ngại nào mà lại không thể vượt qua được.
- Ái chà! Cậu thật là một chàng trai can đảm. Nào hãy giúp tôi một tay. Mắt trái của tôi mờ quá rồi. Tôi muốn thay mắt khác. Hãy giúp tôi lấy nó ra nào.
- Được thôi, tôi sẽ giúp bác.
Nói rồi Kunan lấy con mắt ra hộ rùa. Rùa biến thành đại bàng và bay lên không trung.
- Cám ơn cậu bé tối bụng! Hãy cầm lấy cái mắt của tôi, nó sẽ có ích, cho câu đấy.
Nói rồi đại bang bay mất. Kunan nhìn con mắt rùa lóng lánh trong lòng bàn tay mình như một viên ngọc trai. Một viên ngọc hiếm thấy. Sau khi nhìn vào viên ngọc, mắt của Kunan tinh nhanh khác thường, chàng có thể nhìn thấy một ngôi nhà từ rất xa. Kunan cho ngựa qua sông và thật kỳ lạ thay! Không một tý nước nào chạm vào viên ngọc kỳ diệu đó. Viên ngọc rẽ nước tạo thành một lối đi đưa Kunan và ngựa của chàng sang bờ bên kia một cách dễ dàng. Sau đó nước lại hoà vào nhau như chưa hề có điều gì xảy ra.
Kunan đi đến ngôi nhà mà chàng nhìn thấy từ xa. Trong nhà bác chăn cừu đang ngồi khóc, vẻ đau khổ. Chàng xuống ngựa - đến gần bác và hỏi:
- Bác ơi sao bác buồn thế? Bác nói với cháu, cháu có thể giúp bác đấy.
Bác chăn cừu lau nước mắt rồi nói:
- Anh bạn trẻ ơi, nếu tôi có kể thì anh cũng chả giúp gì được cho tôi đâu. Hôm qua con gái tôi đã bị hổ chúa bắt đi rồi. Bây giờ chẳng biết nó còn sống hay đã chết...
Bắc chăn cừu nghẹn ngào đau đớn. Kunan an ủi bác:
- Bác ơi, bác hãy bình tình lại đi, con gầl bác chắc chưa chết đâu. Cháu sẽ tìm hồ chúa và sẽ cứu con gái bác.
Nghe chàng nói bác chốn cừu nguôi ngoai phần nào. Bác mời Kunan vào nhà uống chè. Uống chè xong Kunan cám ơn bác chăn cừu rồi lại ra đi.
Trước khi trời tối Kunan đến nơi ở của hổ chúa. Từ xa chàng nhìn thấy giữa ngọn núi một hang đá nhô ra. Trên lối đi vào hang có tới hơn chục con hổ đứng canh. Kunan đến gần cửa hang, chàng lấy cái xương cừu ném vào đám hổ. Giữa lúc chúng tranh nhau khúc xương, chàng lẻn vào hang và nhìn thấy con gái bác chăn cừu. Cô gái nói rằng con hổ chúa đi từ sáng sớm vẫn chưa về, có thể nó sắp về rồi. Cô gái định giấu Kunan đi, nhưng chàng từ chối. Chàng nói chàng đến cứu cô và đưa cô về nhà. Cả hai người vội trèo lên ngựa và đi nhanh ra khỏi hang. Đám hổ ở ngoài mải tranh nhau cái xương cừu. Chàng vung roi quất ngựa. Con ngựa đốm lao xuống chân núi như một mũi tên.
Bỗng nhiên một cơn bão dữ dội từ phía bắc ào tới. Một con quỷ đầu hổ, thân người, lông vàng rực cưỡi trên đám mây màu vàng đang hạ thấp dần. Kunan quay lại bắn một mủi tên trúng mắt trái con quỷ. Nó gầm lên dữ tợn và giơ chân trước nhấc Kunan ra khỏi yên ngựa Bằng một cái thổi nó đã dồn chàng nằm sát mặt đất. Nhanh như chớp Kunan luồn ra khỏi bụng con quỷ. Với tẩt cả sức lực của mình chàng ghì chặt cổ con quỷ xuống đất và không đế phí thời gian chàng rút dao găm ra thọc sâu vào óc nó. Con quỷ quằn quại một lát rồi chết dần.
Chàng trai lật con quỷ lên, lấy dây buộc vào một chân nó rồi kéo lê theo sau ngựa. Sau đó chàng cùng
cô gái trở về nhà. Khi bác chăn cừu nhìn thấy Kunan đâ cứu được con gái minh, bác rất mừng, bác gả con gái cho Kunan.
Đêm đó Kunan ở lại ngôi nhà mẹ con bác chăn cừu. Trời vừa sáng chàng lại lên ngựa cùng với người vợ của mình. Nhưng họ vừa cất bước thì bỗng nghe thấy tiếng gió từ phía bắc ào tới. Kunan quay lại và nhìn thấy mười con hổ đang giận dữ đuổi theo. Chàng vội giục vợ chạy vào trong nhà. Còn chàng bắn ngay một mũi tên giết chết con hổ đầu đàn. Sau đó chàng rút dao găm tiến đến chỗ chúng cuộc chiến diễn ra rất ác liệt. Trong một loáng chàng đã hạ được bảy con hổ. Kunan cảm thấy sức đã kiệt. Bác chăn cừu phải gọi mười chàng trai trẻ đến tiếp viện. Chàng cảm ơn và biếu họ những con hổ mà chàng giết được. Sau đó chàng lại lên ngựa cùng vợ trở về nhà.
Khi Khan nhìn thấy Kunan giết được hổ chúa, đem theo về một cô gái xinh đẹp, ông ta vừa mừng vừa ghen ty. Ông ta lệnh cho vợ Kunan cắt cho mình một chiếc áo choàng bằng da hổ chúa mà không được bỏ đi một chiếc lông nào. Vợ Kunan cắt cho Khan một chiếc áo choàng theo yêu cầu của hắn rồi bảo chồng mang đến cho ông ta.
Nhìn thấy chiếc áo choàng Khan rất hài lòng. Ông ta đắc thắng nghĩ rằng với chiếc áo choàng này không ai oai vệ bằng mình. Ông ta muốn mọi người phải biết ông ta là người duy nhất có tấm áo choàng muôn màu được làm từ chính bộ da của hổ chúa. Hôm sau, một cái bục được đặt trước dinh thự của Khan. Ông ta mời tất cả mọi người trên lãnh địa của mình đến để ăn tiệc và xem tấm áo choàng bằng da hổ chúa. Trên con đường nhỏ, dòng người đổ về từ các ngả.
Khi dàn nhạc bắt đầu nổi nhạc thì Khạn bước lên bục. Với dáng vẻ tự mãn, ông ta giơ tay chào mọi người. Sau đó người chuyên mặc y phục cho Khan trèo lên bục mang theo một gói to. Anh ta mở gói, lấy ra một cái áo khoác màu vàng sặc sỡ được cắt rất khéo từ bộ da hổ chúa. Anh ta giơ nó lên cao cho mọi người xem, sau đó giúp Khan mặc áo vào. Khan vừa mặc xong thì lập tức biến thành con hổ có bộ lông sặc sỡ và rất hung dữ. Con hổ gầm lên một tiếng dữ tợn, nhảy ra khỏi chiếc bục, lao vào đám đông, làm nhiều người bị thương. Dân chúng hoảng loạn nhảy lên ngựa bỏ chạy.
Vừa lúc đó Kunan tới, nhìn thấy cảnh con hổ đuổi bắt mọi người một cách ghê rợn, chàng định rút tên bắn. Nhưng thật khồng may, chàng đã để túi đựng tên ở nhà, thậm chí chàng không mang theo cả dao găm. Chàng đang nghĩ cách giúp mọi người thì con hổ lao đến phía chàng. Chàng đứng im như chôn chân xuống đất và chờ cho tới khi con hổ tới thật sát. Chàng nhanh nhẹn luồn qua chân nó, tóm chặt lây cái đuôi. Chàng dùng hết sức nhấc bổng nó lên và đập thật mạnh xuống đất. Cứ thế chàng đập đến lần thứ mười. Con hổ nằm bất động, mình mẩy thâm tím, máu rỉ qua lỗ tai, mũi và mắt. Nó chết ngay lập tức. Họ đem chôn con hổ, bởi vì du sao trước đó nó cũng là Khan của họ.
Kunan hàng ngày vẫn cưỡi con ngựa đốm đi săn, chàng thường chia con thú săn được cho hàng xóm. Chàng còn dùng con mắt của rùa để chữa bệnh cho người nghèo. Mắt người già thì sáng trở lại. Còn người mù thì nhìn thấy như mắt thường. Mọi người đều quý mến và biết ơn chàng. Họ lại hát hò vui vẻ và cuộc sông của họ trở nên ấm áp, tràn đầy hạnh phúc.
THUỲ CHI dịch
PTS. LÃ DUY LAN - Chàng Mọt Sách