Nhân mã siêu phàm Chiron

Khác với những Centaur khác, Chiron bất tử và thông thái nhất trong giống loài của mình vì ông là con của thần Kronus và tiên nữ oceanid Philyra, con của thần biển Oceanus. Điều này đồng nghĩa với Chiron là anh em cùng cha khác mẹ với thần Zeus.

Truyền thuyết kể rằng khi thần Zeus còn nhỏ và được nuôi dưỡng ở đảo Crete, Kronus đến đảo Philyra ở cực đông biển Đen để "lăng nhăng" với người tình thì bị nữ thần Rhea phát hiện. Thần bèn hóa thành ngựa để tránh sự chú ý. Vì vậy mà đứa con sinh ra có hình dáng nửa người nửa ngựa.

Ngay sau khi sinh Chiron, Philyra xấu hổ vì bị người tình bỏ rơi, lại sinh ra một đứa con có hình dạng kỳ lạ, nàng đã yêu cầu Zeus biến mình thành một hình dạng khác. Và Zeus biến nàng thành một cây đoan/bồ đề.

Chiron, mồ côi một cách hiệu quả, sau đó được thần Apollo tìm thấy, người nhận ông là con trai của mình. Apollo đã dạy cho ông nghệ thuật âm nhạc, lyre, bắn cung, y học và tiên tri. Em gái sinh đôi của Apollo, Artemis, dạy ông nhiều hơn về bắn cung và săn bắn. Tính cách hòa bình, tốt bụng và thông minh độc đáo của Chiron cho là kế thừa của Apollo và cả Artemis.

Một số nguồn tin cho rằng Chiron ban đầu là một vị thần Tiệp Khắc, sau đó được đưa vào đền thờ Hy Lạp như một nhân mã.

Một người thầy thuốc tuyệt vời, nhà chiêm tinh và nhà tiên tri đáng kính, là một trong những nhân mã nổi bật nhất trong giống loài của mình, Chiron được cho là nhân mã đầu tiên và rất được kính trọng như một giáo viên và gia sư. Trong số các học trò của ông có nhiều anh hùng văn hóa: Asclepius, Aristaeus, Ajax, Aeneas, Actaeon, Caeneus, Theseus, Achilles, Jason, Peleus, Telamon, Perseus, đôi khi là Heracles, Oileus, và trong một truyền thống Byzantine, thậm chí là Dionysus.

Theo Ptolemaeus Chennus của Alexandria "Dionysus được Chiron yêu mến, từ đó ông đã học được các bài tụng ca và các điệu nhảy, các nghi thức và khởi xướng bacchic."

Ngoài ra còn có một liên kết liên tục với Peleus trong suốt huyền thoại của Chiron. Điều này có thể được giải thích rằng người sau là ông nội của Peleus thông qua cô con gái Endeis kết hôn với vua Aegina, Aeacus. Chiron đã cứu mạng Peleus khi Acastus cố giết ông bằng cách lấy thanh kiếm của ông và bỏ ông ra khỏi rừng để bị nhân mã tàn sát. Chiron lấy thanh kiếm cho Peleus. Chiron sau đó đã giải thích cho Peleus cách bắt nữ thần Thetis, dẫn đến cuộc hôn nhân của họ.

Chiron cũng được kết nối với câu chuyện về các phi hành gia, người mà ông đã nhận được một cách tử tế khi họ đến nơi ở của mình trong chuyến đi của họ, vì nhiều anh hùng là bạn bè và học trò của ông.

Trong chuyến viếng thăm của Heracles đến hang động của người bạn là Pholus trên Núi Pelion ở Tétaly trong chiến công thứ tư, đánh bại con lợn Erymanthian. Một bữa tiệc đã diễn ra với rượu của thần Dionysus tặng Pholus. Khi bình rượu được mở, mùi thơm của nó đã thu hút sự có mặt của đãm nhân mã do Nessus dẫn đầu và cuộc ẩu đả diễn da, Heracles đã dùng những mũi tên tẩm máu của con mãng xà Hydra bắn đuổi đám nhân mã, nhưng chẳng may Chiron bị một trong những mũi tên tẩm độc đó đâm vào đùi. Sau khi đám nhân mã chạy trốn, Pholus  rút mũi tên ra khỏi cơ thể của một nhân mã đã chết và tự hỏi làm thế nào một thứ nhỏ như một mũi tên có thể gây ra nhiều cái chết và hủy diệt như vậy. Khi ông buông mũi tên khỏi tay mình và nó rơi xuống và đâm vào móng guốc, ông cũng chết ngay tức thì.

Trớ trêu thay, Chiron, bậc thầy của nghệ thuật chữa bệnh, không thể tự chữa lành vết thương và sẵn sàng từ bỏ sự bất tử của mình. Vì lý do này, anh trai cùng cha khác mẹ Zeus thương hại ông, đã biến ông thành vì sao trên bầu trời để mãi được vinh danh. Người Hy Lạp gọi đó là chòm sao Centaurus (chòm sao nhân mã).

Trong bài thơ của Ovid, Fasti Ovid có người anh hùng Hercules đến thăm Chiron trên Pelion có cả Achilles ở đó. Trong khi Chiron đang kiểm tra vũ khí của Hercules, một trong những mũi tên nhúng vào nọc độc Lernaean hydra rơi vào chân trái của Chiron và đầu độc ông

Trong khi ông lão dùng ngón tay hôi, độc,
Một mũi tên trượt ra và đâm vào chân trái của anh ta.
Chiron rên rỉ và lôi mũi tên ra khỏi da thịt

Chiron sau đó cố gắng sử dụng các loại thảo mộc để tự chữa lành, nhưng không thành công. Sau chín ngày với một Achilles đang khóc lóc, Chiron trở thành một vì sao.