Ngọc Quạ hay chuyện giả chết bắt quạ

Ngày xưa, có một người đi ở đợ, thường hay cờ bạc thành ra nợ nần như chúa chổm. Một hôm, nó dắt trâu đi cày, bị chủ nợ đến bắt mất trâu đi. Nó không dám về nhà sợ chủ đánh, buồn rầu nằm trên bờ ruộng giả chết.

Có hai con quạ bay qua ngỡ là xác người chết, sà xuống định móc mắt ăn.

Nó chụp bắt được một con, bảo rằng: "Mày định ăn thịt tao, tao bắt được mày, tao giết mày chết". Con quạ van lạy nó: "Anh tha cho tôi, tôi đền ơn anh một viên ngọc quý". Nó liền hỏi: "Ngọc quý mày đâu, đưa ra đây mau không tao bóp cổ cho chết". Con quả nhả ra cho nó một viên ngọc, dặn rằng: "Có viên ngọc này thì anh ước gì được nấy".

Nó cầm lấy viên ngọc liền thử ngay: "Ước gì ta có một con trâu để mang về trả chủ". Tự nhiên có một con trâu ở đâu đến ngay trước mặt nó. Nó bèn thả cho quạ bay đi rồi dắt con trâu về trả chủ và xin thôi việc. Nó ra đi, đến một chỗ vắng, cầm viên ngọc mà ước có một tòa nhà to lớn. Vừa nói xong, nó thấy hiện ra một tòa nhà nguy nga, lại có đủ đồ đạc trang hoàng lộng lẫy.

Có nhà đẹp rồi, nó ước được ruộng cò bay thẳng cánh, thì có ngay ruộng cò bay thẳng cánh, có đủ cả trâu bò, cày bừa. Nó trở nên giàu có nhất vùng, lấy làm sung sướng. Một hôm nó lại ngồi ước có một người vợ đẹp như tiên, tự nhiên có một người con gái con nhà giàu trong làng đến kết làm vợ chồng.
Ăn ở với nhau được ít lâu, một hôm người con gái tò mò hỏi nó làm sao đang nghèo khó bỗng giàu có như thế. Nó thật tình kể lại chuyện quạ cho ngọc ước gì được nấy. Người con gái đem lòng tham, một hôm đợi nó đi vắng, ở nhà lấy trộm viên ngọc rồi trở về ở với cha mẹ. Khi nó trở về, thấy mất vợ, lại mất cả ngọc, buồn rầu lên núi ngồi khóc.

Bụt hiện ra hỏi nó: "Làm sao mà con khóc"?

Nó nói rằng:

- Tôi có một hạt ngọc quạ, vợ tôi nó lấy trộm mất. Tôi tiếc của, tôi ngồi tôi khóc.

Bụt bảo rằng:

- Con chớ lo, ông bày cho con một mẹo, nó phải trả ngọc lại cho con.

Rồi Bụt đưa cho một cành hoa đỏ, một cành hoa trắng mà dặn rằng: 

- Đem cành hoa trắng về gài vào cửa nhà nó, thì trong nhà nó sẽ sinh ra chuyện tức cười. Xong lại cầm cành hoa đỏ đến chữa cho nó khỏi, thì nó trả lại ngọc cho.

Thằng kia nghe lời Bụt dạy, liền đem cành hoa trắng đến cắm trước cửa nhà vợ, rồi về. Mùi hoa thơm đưa lên ngào ngạt, hai ông bà và cô ả bảo nhau chạy ra xem. Thấy bông hoa thơm, ông tranh ngửi, bà tranh ngửi, cô ả cũng tranh ngửi. Quái sao! ngửi xong, bỗng chốc ông thấy mũi ông cứ dài ra, bà thấy mũi bà cứ dài ra, cô ả cũng thấy mũi cô ả cứ dài ra đến mấy gang tay, lủng la lủng lẳng ở trước ngực, chẳng khác nào như cái vòi voi vậy. Ông nhìn bà, mẹ nhìn con, con nhìn bố, ngơ ngơ ngẩn ngẩn, nửa khóc nửa mếu, không biết là cái bệnh quái gì mà mũi dài quái ác thế. Sau chữa bao nhiêu thuốc, chạy bao nhiêu thầy, cái mũi vẫn cứ dài, không làm thế nào cho ngắn lại được như xưa. Cách đó mấy bữa thằng kia giả dạng lại chơi. Nó thấy bố mẹ vợ và vợ thế, nó tức cười không thể nhịn được.

Hai ông bà vừa khóc, vừa bảo nó rằng:

- Nhà ta chẳng biết tội tình gì mà phải cái bệnh lạ lùng như thế này.

Thằng kia bảo:

- Ấy chỉ tại vợ tôi nó ăn trộm ngọc của tôi đem về nhà đấy thôi. Nếu ông bảo nó trả lại ngọc cho tôi, thì tôi đây chữa khỏi bệnh ngay tức thì.

Hai ông bà vừa như van nó vừa nói: 

Của là gạch, nghĩa là vàng,

Của chàng, lại trả cho chàng lo chi.

Chàng mà chữa được thôi đi,

Vợ thì chàng lấy, ngọc thì chàng mang.

Rồi gọi con đem ngọc ra trả. Thằng kia cầm lấy ngọc, rồi mới đưa cành hoa đỏ ra cho ngửi, thì mũi ông ngắn luôn lại như cũ, đưa cho bà ngửi, thì mũi bà co ngay lại như xưa, đưa cho cô ả ngửi, thì mũi cô ả liền rút như trước vừa xinh vừa đẹp. Xong người con gái lại theo nó về làm vợ. Và từ đó, không còn dám đả động đến hòn ngọc, nó đưa cho cầm, cũng không dám cầm nữa. Sau hai vợ chồng thằng ấy ăn ở với nhau, thuận hòa vui sướng, sinh được một trai, một gái đẹp như ngọc và thông minh không ai bằng.

Khi nó già sắp chết thấy có hai con quạ bay đến trước nhà kêu: "Cho mau, cho mau Trả ngọc cho mau", rồi bỗng chốc hạt ngọc sáng rực lên mà biến mất đi.