Sự tích con Tỳ Hưu

Tỳ Hưu hay còn gọi là Ích Tà. Tỳ Hưu là loài thần thú thời cổ đại, đầu rồng hoặc kỳ lân thân ngựa, chân kỳ lân, hình dáng tựa như con sư tử, lông màu xám, có tài bay lượn. Tỳ Hưu dũng mãnh uy vũ, có khả năng xua đuổi yêu ma quỷ quái, ngăn ngừa ôn dịch bệnh tật, bảo vệ tôn nghiêm trốn Thiên đình. Tương truyền Tỳ Hưu không có hậu môn, chỉ ăn vào mà không thải ra, vì thế người kinh doanh thường để tượng Tỳ Hưu trong nhà để cầu cho tiền tài của cải chỉ có vào mà không có ra.

Theo truyền thuyết kể lại thì loài rồng sinh ra 9 đứa con là: Si vẫn, Phụ hí, Bệ ngạn, Bí hí, Toan nghê, Bồ lao, Trào phong, Nhai xế và Tỳ Hưu là đứa con thứ 9. Sở hữu thân hình với bề ngoài đẹp nhất, ở Tỳ Hưu luôn toát lên vẻ đẹp tuyệt vời mà trong 9 đứa con của rồng không có con nào có được. Vẻ đẹp đó của Tỳ Hưu là sở hữu tất cả những thứ đẹp nhất của các loài vật khác: đầu như Kỳ Lân, có sừng trên đầu, thân to như thân gấu, trên lưng có cánh. Nhưng trên đời này vốn đâu có sự hoàn hảo, khi sinh ra Tỳ Hưu đã mang trong mình dị tật là không có hậu môn. Sinh ra chưa được vài ngày thì Tỳ Hưu chết, chết từ khi còn rất bé, làm cho Ngọc Hoàng cảm động nên cho về làm linh vật nhà trời chuyên phò trợ về tài lộc.

Tương truyền, thời vua Minh Thái Tổ khi lập nghiệp gặp lúc ngân khố  cạn kiệt, vua rất lo lắng. Trong giấc mơ vàng, vua thấy có con vật đầu  lân mình to, chân to lại có sừng trên đầu xuất hiện ở khu vực phía trước  cung điện nuốt nhanh những thỏi vàng ròng sáng chói mang vào trong cung  vua.

Theo thầy phong thủy tính toán, khu vực xuất hiện con vật ấy là cung  tài và đất ấy là đất linh, như vậy, theo đó giấc mơ đã ứng với việc  trời đất muốn giúp nhà vua lập nghiệp lớn. Sau đó vua Minh Thái Tổ cho  xây một cổng thành to trên trục Bắc Nam, đường dẫn vào Tử Cấm thành,  ngay tại cung tài ấy.

Con linh vật ấy có mặt giống con lân đực nhưng lại có râu, mình to,  mông to như mông bò, đuôi dài, có chùm lông đuôi rậm. Con vật này không  ăn thức ăn bình thường mà chỉ ăn vàng, bạc, đặc biệt nó không có hậu  môn, do vậy vàng bạc nó ăn vào không bị thoát đi đâu, cho dù no căng  bụng.

Sau khi có linh vật ấy, ngân khố nhà Minh ngày càng đầy. Sau đó, vua  cho tạc tượng con linh vật trên bằng ngọc phỉ thúy và đặt trên lầu cao  của khu "Tài môn". Từ đấy, nhà Minh ngày càng mở rộng địa giới và trở  thành triều đại giàu có.

Khi nhà Mãn Thanh lên ngôi vua, họ vẫn rất tin vào sự mầu nhiệm của  con vật linh kia và đặt tên cho nó là con Kỳ Hưu hay cũng gọi là Tỳ Hưu.  Nhà Thanh cho tạc nhiều tượng con Tỳ Hưu đặt tại cung vua và hoàng hậu.  Các cung công chúa, hoàng tử đều không được đặt con Tỳ Hưu. Các quan  càng không được dùng cho nhà mình, bởi quan không được giàu hơn vua.

Thời ấy, ai dùng thứ gì giống vua dùng là phạm thượng. Nhưng với sự  linh nghiệm của con vật này khiến các quan lại lén lút tạc tượng con Tỳ  Hưu đặt trong phòng kín, ngay cung tài nhà mình để "dẫn tiền vào nhà".

Muốn tạc tượng phải gọi thợ điêu khắc và thế là thợ điêu khắc cũng  tự tạc cho mình một con để trong buồng kín, cầu tài. Cứ thế, các đời  sau, con, cháu thợ khắc ngọc cũng biết sự linh nghiệm ấy mà tạc tượng Tỳ Hưu để trong nhà, cầu may.

Một truyền thuyết khác kể rằng khi Thương Hiệt thời thương cổ đi tìm dấu vết các loài để chế ra chữ viết có bắt gặp một vết chân lạ. Ông hỏi một người thợ săn thì được biết đó là con tỳ hưu. Người thợ săn còn cho biết thêm loài thú này rất hung dữ và ít khi xuất hiện.

Lại còn truyền thuyết Tỳ Hưu với Hòa Thân: Thiếu thời nhà Hòa Thân rất nghèo, nghèo đến nỗi không có đủ 10 lượng bạc nộp cho quan để xin nhận lại chức quan nhỏ của cha truyền lại. Nhờ ông Liêm (sau này là cha vợ) cho 10 lạng bạc mà Hòa Thân có cơ hội bước vào quan trường. Thời vua Càn Long, Hòa Thân là nhân vật "dưới một người trên triệu triệu người". Ngân khố nhà vua ngày càng vơi mà nhà Hòa Thân ngày càng giàu với câu nói nổi tiếng "Những gì nhà vua có thì Hòa Thân có, còn những gì Hòa Thân có thì vua chưa chắc đã có".

Đến khi Hòa Thân bị giết quan quân đã tá hỏa khi thấy tài sản Hòa Thân bị tịch thu nhiều gấp 10 lần ngân khố nhà vua đang có. Hòa Thân có 2 vật trấn trạch được cất giấu trong hòn giả sơn trước nhà đó là con Tỳ Hưu và chữ Phúc do chính vua Khang Hy viết tặng bà nội, nhân ngày mừng thượng thọ. Khi đập vỡ hòn giả sơn, các quan mới phát hiện trong núi đá ấy có con Tỳ Hưu, mà con Tỳ Hưu của Hòa Thân to hơn Tỳ Hưu của vua. Ngọc để tạc con Tỳ Hưu của Hòa Thân là ngọc phỉ thúy xanh lý mát rượi, trong khi vua chỉ dám tạc bằng bạch ngọc. Bụng và mông con Tỳ Hưu của Hòa Thân to hơn bụng, mông con Tỳ Hưu của vua và như thế khiến Hòa Thân nhiều vàng bạc hơn vua.