Hằng Nga bôn nguyệt hay chuyện Hằng Nga và Hậu Nghệ

Xưa kia, Hằng Nga và Hậu Nghệ là đôi vợ chồng sống trên thượng giới và là những vị thần bất tử.

Một ngày kia, mười người con trai của Ngọc Hoàng biến thành mười mặt trời, làm cho mặt đất trở nên nóng bỏng và khô cằn. Mặc dù Ngọc Hoàng có quát tháo, ra lệnh thế nào cho các con mình ngừng phá hủy mặt đất cũng đều thất bại, Ngọc Hoàng bèn triệu Hậu Nghệ đến cứu giúp. Hậu Nghệ, bằng tài bắn cung của mình, đã dương cung bắn hạ chín mặt trời, chỉ để lại một người con trai của Ngọc Hoàng làm mặt trời. Truyện này khiến Ngọc Hoàng không vui mừng gì trong giải pháp của Hậu Nghệ để cứu mặt đất và các sinh linh trên đó: chín con trai của ông đã chết. Ngọc Hoàng bè trừng phạt Hậu Nghệ, ngài đày Hậu Nghệ và Hằng Nga xuống hạ giới để sống cuộc sống của con người.

Từ khi xuống trần, Hậu Nghệ cảm nhận thấy là Hằng Nga rất đau khổ vì bị mất khả năng bất tử, tràng quyết định lên đường đi tìm thuốc trường sinh trong một cuộc hành trình dài và đầy gian khổ, nguy hiểm để hai người có thể trở lại cuộc sống bất tử. Vào cuối cuộc hành trình, Hậu Nghệ đã gặp được Tây Vương Mẫu. Tây Vương Mẫu đồng ý cho Hậu Nghệ một viên thuốc, nhưng dặn rằng mỗi người chỉ cần nửa viên để trở thành bất tử.

Hậu Nghệ mang viên thuốc về nhà và cất nó trong một cái hộp. Hậu Nghệ dặn Hằng Nga không được mở chiếc hộp và sau đó rời khỏi nhà trong một khoảng thời gian. Giống như Pandora trong truyền thuyết Hy Lạp, Hằng Nga trở thành người tò mò, Nàng mở chiếc hộp và nhìn thấy viên thuốc ngay khi Hậu Nghệ quay lại nhà. Sợ rằng Hậu Nghệ có thể nhìn thấy mình đang lục lọi chiếc hộp, nên vô tình Hằng Nga đã nuốt chửng viên thuốc. Ngay lập tức Hằng Nga bay lên trời do thuốc quá mạnh. Mặc dù Hậu Nghệ muốn bắn Hằng Nga để tránh không cho nàng bị lơ lửng trên bầu trời, nhưng chàng không thể nhằm mũi tên vào nàng.

Hằng Nga cứ bay lên mãi cho đến khi lên đến Mặt Trăng và nàng ở lại trên đó mãi mãi. Đây được gọi là truyền thuyết Hằng Nga bôn nguyệt (姮娥奔月). Trên cung trăng, Hằng Nga kết bạn với một con thỏ ngọc đang chế thuốc trường sinh, cũng đang sống trên cung trăng.

Một người bạn khác là người thợ đốn củi Ngô Cương (hay cũng chính là Chú Cuội xuất hiện trong thần thoại dân gian Việt Nam). Người thợ đốn củi này trước đó đã làm cho các vị thần bực tức vì cố gắng trở thành bất tử và vì thế đã bị đày tới cung trăng. Ngô Cương chỉ được rời khỏi cung trăng nếu có thể hạ được một cây gỗ mọc ở đó. Vấn đề là mỗi lần chàng chặt cây thì thân cây lại liền ngay lại, điều này làm cho chàng vĩnh viễn phải ở lại cung trăng.