Ekeko là một gã thần lùn bảo hộ cho sức khỏe và của cải. Ekeko được mô tả là một người đàn ông có ria mép mặc quần áo Andean truyền thống (đặc biệt là poncho) và đeo một cái túi và giỏ đầy ắp ngũ cốc và thực phẩm. Những con búp bê hoặc bức tượng con con mang hình Ekeko được đặt trong mỗi gia đình mong đem lại may mắn, giàu sang và sức khỏe. Chúng thường mặc bộ quần áo poncho và đeo túi xách đầy vàng bạc và lương thực, và ở thời hiện đại Ekeko còn hay cầm chai rượu hoặc điếu thuốc lá để hy vọng một năm thịnh vượng.
Ekeko được cho rằng bắt nguồn từ nền văn minh Tiwanaku trên dãy Andes, sau đó du nhập vào đế chế Inca. Ngày nay Ekeko vẫn được tôn thờ ở nhiều quốc gia Nam Mỹ quanh dãy Andes như Peru, Bolivia, Ecuador, Argentina, Chile…
Có một truyền thuyết về Ekeko như thế này: nguồn gốc của Ekeko bắt đầu với Paulita Tintaya, một cô gái Ấn Độ làm việc cho Doña Josefa Ursula de Rojas Foronda, ở La Paz. Cô gái đã yêu Isidoro Choquehuanca. Nhiều năm trước, cô đã rời khỏi sự huyên náo nơi cả hai đã lớn lên. Trước khi rời đi, Isidoro đã tặng cô một bức tượng nhỏ để bảo vệ cô. Bức tượng nhỏ này là Ekeko, được người Andean biết đến là một vị thần may mắn.