Ngày xưa, có hai vợ chồng già nọ, ông lão là một người rất hiền lành nhưng vợ ông lại là một người bần tiện và tham lam. Mỗi buổi sáng, ông lão hết lên núi đốn củi, rồi lại cuốc đất, làm ruộng. Sáng hôm ấy, ông lão vào thật sâu trong rừng để đốn củi. Trong khi đang làm việc thì ông nghe tiếng khóc của một chú se sẻ. Ông lão nhìn quanh quất thì thấy se sẻ nhỏ bị thương đang kẹt giữa các nhánh cây.

Ngày xưa, ở một làng chài có hai cha con nhà kia. Năm ấy, dù đã giáp tết nhưng nhà vẫn không có gì ăn. Anh con trai phải vào rừng đốn củi mang xuống phố bán nhưng vì củi tươi chưa khô nên không ai mua. Anh đành phải quay về nhà.

Dãy núi Tam Đảo nằm trên địa bàn ba tỉnh Vĩnh Phúc, Thái Nguyên và Tuyên Quang, xưa kia dưới chân núi có một chàng trai nghèo sống bằng nghề kiếm củi, lầm lũi quanh năm suốt tháng mà chẳng đủ ăn, nên dân làng gọi tên chàng là Cốc. Vì nghèo, chẳng có cô gái nào dám lấy chàng. Lúc buồn, chàng chỉ có cây sáo làm bạn tâm tình.

Ngày xửa ngày xưa, có một nhóm mười chàng trai trẻ và hai người đàn ông lớn tuổi cùng nhau vào rừng đốn củi, làm than.