Đây là một truyền thuyết đặc sắc trong kho tàng truyện cổ Việt Nam, kể về chàng trai kỳ lạ tên Kỳ - người được dê rừng nuôi, chim trời che chở, cứu sống Tiểu Long Hầu và được ban tặng sách ước gì được nấy. Từ một tiều phu nghèo, Kỳ trở thành vị thần đứng đầu trong bộ Tứ Bất Tử - Sơn Tinh, cai quản núi Tản Viên hùng vĩ, cứu dân giúp đời. Đây cũng là tiền đề cho truyền thuyết nổi tiếng Sơn Tinh - Thủy Tinh sau này.
Khi Thủy Tinh kéo quân đuổi theo đám cưới Sơn Tinh, một trận chiến long trời lở đất đã diễn ra quanh dãy Ba Vì. Núi Chàng Rể – nằm chắn đầu dãy Tản Viên – bị nước sông Đà dội mạnh, khiến ngọn núi bị nghiêng, sạt lở nặng. Nhờ mưu trí và tinh thần chiến đấu kiên cường, Sơn Tinh đã ngăn được giặc, nhưng ngọn núi ấy mãi mãi mang dáng gù lưng như một chứng tích lịch sử thiêng liêng. Truyện không chỉ lý giải địa danh thực tế mà còn tôn vinh trí dũng của người xưa, lưu giữ hồn thiêng sông núi Việt Nam.,
