Tiếng cười phê phán là tiếng cười phổ biến trong truyện trạng cười dân gian. Cái đáng cười chứa đựng cái hài hiểu theo nghĩa triết học, nghĩa là có mâu thuẫn bên trong. Đó là mâu thuẫn giữa cái xấu và cái đẹp, giữa hình tượng và ý niệm, giữa sinh động và máy móc. Vua chúa, quan lại, sau tiếng cười hả hê ở cuối truyện, hiện lên là những kẻ mất nhân cách, dốt nát, xảo quyệt, gian tham, tàn ác, vào luồn ra cúi. Bên cạnh tiếng cười đả kích còn có tiếng cười dí dỏm, nhẹ nhàng khi tự trào, khi đùa cợt, chế giễu bạn bè, người thân.
Hệ thống truyện Trạng cười là một bức tranh châm biếm đả kích sắc sảo, chân thực xã hội phong kiến. Những nhân vật này đã thay mặt nhân dân lao động làm một cuộc "khởi nghĩa" bằng tiếng cười để từ giã chế độ phong kiến suy tàn một cách hài hước nhất.
Trong lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc xuất hiện không ít những nhân vật xuất chúng với trí thông minh kiệt xuất, tài ứng đối nhanh nhạy khiến cho nhiều lần sứ giả Trung Quốc phải cúi mình kính nể như Trạng Quỳnh, Trạng Lợn, Trạng Bờ Ao, Xiển Bột, Thủ Nghiệm...