Sự Tích Lễ Hội Chôl Chnăm Thmây - Tết Cổ Truyền Của Người Khmer

Ngày xửa ngày xưa, vào một thuở rất xa xưa, có một cậu bé tên là Thom Ma Bal. Từ lúc mới bảy tuổi, cậu đã nổi tiếng khắp nơi vì trí tuệ siêu phàm. Chuyện gì trên trời dưới đất, cậu đều biết. Người ta gọi cậu là “cậu bé thông thái nhất trần gian”.

Tin đồn về Thom Ma Bal bay đến tận trời cao, khiến cho Đại Phạm Thiên (phiên bản Khmer hóa của Phạm Thiên Brahma) – một vị thần rất quyền uy – lấy làm lo lắng. Vị thần nghĩ rằng nếu để cậu bé này khôn ngoan hơn cả thần linh, thì trật tự thế gian sẽ đảo lộn mất.

Một ngày nọ, Đại Phạm Thiên quyết định hạ phàm để thách đố Thom Ma Bal. Ông ta đưa ra ba câu hỏi vô cùng hóc búa:

Trên đời, buổi sáng con người hạnh phúc ở đâu?
Buổi trưa, hạnh phúc ở đâu?
Buổi tối, hạnh phúc ở đâu?

Vị thần ra điều kiện: nếu trong vòng bảy ngày, cậu bé không trả lời được, thần sẽ lấy đầu cậu. Ngược lại, nếu cậu thắng, thần sẽ tự chặt đầu mình.

Thom Ma Bal lo lắng vô cùng. Cậu suy nghĩ mãi mà chưa tìm ra lời giải. Một ngày, cậu ra ngoài rừng sâu, ngồi dưới một gốc cây lớn than thở. Bỗng đâu, một bầy chim đại bàng bay qua. Một con chim già nghe tiếng cậu liền hỏi chuyện. Sau khi biết rõ đầu đuôi, chim đại bàng mách cho cậu đáp án.

Ngày thứ bảy đến, Đại Phạm Thiên đến gặp Thom Ma Bal và hỏi lại ba câu đố.
Không hề nao núng, cậu bé trả lời:

Buổi sáng, con người hạnh phúc trên mặt – vì họ rửa mặt sạch sẽ, tinh thần sảng khoái.
Buổi trưa, hạnh phúc ở ngực – vì được ăn uống no đủ, trái tim vui vẻ.
Buổi tối, hạnh phúc ở bàn chân – vì sau một ngày vất vả, được ngâm chân thư giãn, cảm thấy nhẹ nhàng.

Nghe xong, Đại Phạm Thiên lặng người, biết mình đã thua. Giữ đúng lời hứa, thần tự chặt đầu mình. Nhưng vì đầu của Đại Phạm Thiên chứa sức mạnh khủng khiếp:

Nếu rơi xuống đất, trái đất sẽ bốc cháy.
Nếu rơi xuống biển, nước biển sẽ cạn.
Nếu rơi lên trời, trời sẽ nứt toác.

Để tránh đại họa, bảy người con gái của thần – gọi là Thất nữ thiên thần – thay phiên nhau đón lấy chiếc đầu. Mỗi năm, các nàng làm lễ tắm rửa, thắp hương, rước đầu cha đi quanh núi Sumeru, rồi cất giữ trong cung điện nguy nga.

Từ đó, mỗi năm, vào giữa tháng Tư dương lịch, người Khmer tổ chức lễ hội Chôl Chnăm Thmây.
Đây là ngày mừng năm mới, tưởng nhớ chiến thắng của trí tuệ, cầu chúc cho thế giới an lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.

Người dân sẽ:

Tắm tượng Phật bằng nước thơm.
Dâng cơm chùa và cầu siêu cho ông bà tổ tiên.
Chơi trò chơi dân gian, múa hát, ném khăn, đắp tháp cát.
Sum họp gia đình, vui vầy hạnh phúc.

Chôl Chnăm Thmây trở thành biểu tượng bất diệt của lòng hiếu thảo, sự thông minh và tinh thần đoàn kết của người Khmer cho đến tận ngày nay.

🎉 Ý Nghĩa Và Thời Gian Tổ Chức Lễ Hội

Chôl Chnăm Thmây trong tiếng Khmer có nghĩa là "Vào Năm Mới". Lễ hội thường diễn ra vào giữa tháng 4 dương lịch, kéo dài trong ba ngày, đánh dấu sự kết thúc mùa khô và bắt đầu mùa mưa – thời điểm quan trọng cho nông nghiệp. Đây là dịp để người Khmer cầu chúc một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và gia đình hạnh phúc.

🕊️ Các Nghi Lễ Truyền Thống Trong Chôl Chnăm Thmây

Lễ hội bao gồm nhiều nghi lễ và hoạt động văn hóa đặc sắc:

Rước Đại Lịch (Mahasangkran): Đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.
Tắm Phật: Người dân tắm tượng Phật bằng nước thơm để cầu mong sự thanh tịnh và may mắn.
Dâng cơm và cầu siêu: Dâng cơm lên chư Tăng và cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà đã khuất.
Xây tháp cát: Người dân xây tháp cát trong chùa để tích đức và cầu an.
Trò chơi dân gian: Như ném khăn (Chol Chhoung), múa lăm thôn, múa dù kê, tạo không khí vui tươi, đoàn kết.

🌾 Giá Trị Văn Hóa Và Tâm Linh

Lễ hội Chôl Chnăm Thmây không chỉ là dịp vui chơi mà còn mang đậm giá trị văn hóa và tâm linh. Đây là thời điểm để người Khmer thể hiện lòng hiếu thảo, tưởng nhớ tổ tiên, gắn kết cộng đồng và truyền dạy những giá trị đạo đức cho thế hệ trẻ.